در نظام حقوقی ، ازدواج موقت یا صیغه یکی از اشکال مشروع ازدواج است که با رضایت طرفین و رعایت شرایط شرعی صورت می‌گیرد. با این حال، این مسئله میتواند تأثیرات عاطفی و حقوقی قابل توجهی بر زندگی زناشویی دائمی داشته باشد. یکی از پرسش‌های مهم در این زمینه آن است که آیا زن اول، در صورت اقدام شوهر به ازدواج موقت، میتواند تقاضای طلاق کند.
پاسخ به این سؤال بستگی به شرایط مندرج در عقدنامه و قوانین فقهی و مدنی دارد، به‌ویژه اگر زن در ضمن عقد، شرط حق طلاق را برای خود در صورت چنین اقدامی درج کرده باشد. این موضوع نه‌تنها جنبه حقوقی دارد، بلکه ابعاد اجتماعی و اخلاقی آن نیز همواره مورد بحث و مناقشه بوده است.
موضوع «اگر مرد زن صیغه کند، آیا زن اول میتواند طلاق بگیرد؟» از دیدگاه حقوقی و فقهی پیچیدگی‌هایی دارد که در ادامه به صورت کامل بررسی می‌شود:
آیا زن اول می تواند صرفاً به دلیل صیغه گرفتن مرد، طلاق بگیرد؟
طبق توضیحات مهسا صحرائی وکیل پایه یک دادگستری در فقه شیعه و قانون مدنی ، مرد این اختیار را دارد که بدون رضایت همسر اول خود، با زنی دیگر به‌صورت موقت (صیغه) ازدواج کند. این نوع ازدواج نیاز به ثبت رسمی ندارد و از نظر شرعی مشروع است. اما این مسئله میتواند آثار روحی، عاطفی و حقوقی قابل توجهی برای همسر اول داشته باشد. با این حال، قانون به زن اول اجازه نمی‌دهد صرفاً به دلیل صیغه گرفتن شوهر، تقاضای طلاق کند؛ مگر آنکه شرایط خاصی وجود داشته باشد که این حق را برای او فراهم کند.
اگر در عقدنامه شرط ضمن عقد باشد:
بسیاری از عقدنامه‌های رسمی شامل شروط ضمن عقد هستند که یکی از آن‌ها به زن حق طلاق می‌دهد اگر مرد همسر دیگری اختیار کند (چه دائم و چه موقت). اگر چنین شرطی امضا شده باشد، زن میتواند با استناد به آن، از دادگاه تقاضای طلاق کند.
در صورت عسر و حرج زن:
اگر زن بتواند ثابت کند که اقدام مرد به صیغه باعث عسر و حرج (یعنی سختی غیرقابل تحمل) برای او شده، میتواند از دادگاه تقاضای طلاق کند. تشخیص این مورد بر عهده قاضی است و نیاز به ارائه دلایل و مدارک دارد، مانند آسیب روانی، بی‌عدالتی در زندگی مشترک، یا ترک نفقه.
در صورت ازدواج دائم بدون رضایت همسر اول:
با توجه به توضیحات وکیل طلاق توافقی اصفهان اگر مرد بدون اجازه دادگاه و رضایت همسر اول اقدام به ازدواج دائم دوم کند، این موضوع میتواند تخلف محسوب شده و به زن اول امکان شکایت یا درخواست طلاق بدهد. اما در مورد صیغه، این الزام وجود ندارد. برای این که بدانید برای شکایت همسر کجا مراجعه کنیم و چگونه شکایت کنید با وکیل طلاق مشورت کنید.
آیا برای صیغه اجازه همسر اول لازم است؟
در فقه شیعه و قانون مدنی ، مرد برای ازدواج موقت (صیغه) نیاز به اجازه همسر اول ندارد. یعنی از نظر شرعی و قانونی، مرد میتواند بدون اطلاع یا رضایت همسر دائمی خود، با زنی دیگر به‌صورت موقت ازدواج کند. قانون این اختیار را به مرد داده و هیچ ماده‌ای وجود ندارد که ازدواج موقت را منوط به اجازه همسر اول بداند، برخلاف برخی کشورها که این موضوع محدود شده یا نیاز به ثبت و تأیید رسمی دارد.
با این حال، ازدواج موقت بدون رضایت همسر اول ممکن است پیامدهای خانوادگی و حقوقی داشته باشد. برای مثال، اگر در عقدنامه شرط شده باشد که در صورت ازدواج مجدد مرد (چه موقت و چه دائم)، زن حق طلاق داشته باشد، زن میتواند از این شرط استفاده کند.
همچنین اگر صیغه گرفتن باعث بی‌عدالتی، ترک نفقه یا آسیب روحی به زن شود، او میتواند با اثبات این شرایط از دادگاه تقاضای طلاق کند. پس گرچه قانوناً نیازی به اجازه زن اول نیست، اما از نظر حقوقی و اخلاقی ممکن است برای مرد تبعاتی در پی داشته باشد.
چه زمانی مرد میتواند زن دوم بگیرد؟
در قانون مدنی ، مرد میتواند تحت شرایطی زن دوم بگیرد، اما بین ازدواج دائم و ازدواج موقت (صیغه) تفاوت وجود دارد. برای ازدواج موقت، مرد نیازی به کسب اجازه از همسر اول یا دادگاه ندارد و میتواند در هر زمان و بدون محدودیت خاصی این ازدواج را انجام دهد، مگر اینکه در عقدنامه شرطی برخلاف آن ذکر شده باشد. اما در مورد ازدواج دائم دوم، قانون شرایط سخت‌گیرانه‌تری دارد و مرد برای ثبت این ازدواج نیازمند کسب اجازه از دادگاه و ارائه دلایل موجه است.
طبق ماده ۱۶ و ۱۷ قانون حمایت خانواده، مرد تنها در صورتی میتواند زن دوم را به طور دائم اختیار کند که توانایی مالی لازم برای اداره بیش از یک خانواده را داشته باشد و دلایل موجهی مانند بیماری، نازایی، غیبت طولانی یا ترک زندگی زناشویی از سوی همسر اول ارائه دهد.
همچنین، معمولاً باید رضایت همسر اول جلب شود یا دادگاه به تشخیص خود و با توجه به شرایط، اجازه ازدواج دوم را صادر کند. بنابراین، ازدواج دوم به صورت دائم تنها با شرایط قانونی و نظارت دادگاه امکان‌پذیر است، در حالی که ازدواج موقت چنین محدودیتی ندارد.
ازدواج مجدد مرد بدون اجازه همسر چه حکمی دارد؟
ازدواج مجدد مرد بدون اجازه همسر اول، بسته به نوع ازدواج (دائم یا موقت) و شرایط قانونی، احکام و پیامدهای متفاوتی دارد. در فقه شیعه و قانون مدنی ، مرد به‌طور کلی مجاز است با بیش از یک زن ازدواج کند، اما قانون برای ازدواج دائم دوم محدودیت‌هایی وضع کرده است.
بر اساس ماده ۱۶ و ۱۷ «قانون حمایت خانواده»، ازدواج دائم دوم بدون اذن دادگاه و احراز توانایی مالی و دلیل موجه (مثل نازایی یا ترک زندگی از سوی زن اول) ممنوع است. بنابراین، اگر مرد بدون اجازه دادگاه اقدام به ثبت ازدواج دائم دوم کند، مرتکب تخلف قانونی شده و ممکن است با مجازات‌هایی مانند حبس (5 تا 7 سال) یا جریمه نقدی طبق ماده ۴۹ این قانون مواجه شود.
اما در مورد ازدواج موقت (صیغه)، قانون چنین محدودیتی نگذاشته است و مرد نیازی به اجازه همسر اول یا دادگاه ندارد. این نوع ازدواج از نظر شرعی و قانونی مشروع است، اما اگر منجر به آسیب به همسر اول شود (مثل بی‌عدالتی، ترک نفقه یا آسیب روحی)، همسر اول میتواند برای طلاق یا شکایت اقدام کند، به ویژه اگر در عقدنامه شرط ضمن عقد در مورد ازدواج مجدد آمده باشد. بنابراین، ازدواج مجدد مرد بدون اجازه همسر ممکن است از نظر شرعی صحیح باشد، اما از نظر قانونی و اخلاقی تبعات جدی برای زندگی مشترک و حقوق زن اول خواهد داشت.
نتیجه گیری
اگر مرد زن صیغه کند، زن اول به‌تنهایی و بدون شرطی در عقدنامه یا اثبات عسر و حرج، نمی‌تواند صرفاً به دلیل صیغه، تقاضای طلاق کند. اما اگر شرط ضمن عقد مربوط به تجدید فراش وجود داشته باشد یا زن بتواند شرایط سخت و غیرقابل تحمل زندگی را اثبات کند، امکان طلاق وجود دارد.
